13. Kluczowanie AFSK i FSK w MMTTY


  Obydwie metody kluczowania omówiono już wprawdzie w poprzednich rozdziałach, ale w obecnym rozdziale znajdzie czytelnik informacje odnosz±ce się w szczególności do konfiguracji MMTTY i różnic między tymi metodami z punktu widzenia praktycznego (dla użytkownika programu).

13.1. Porównanie

    Kluczowanie AFSK polega na kluczowaniu pomocniczej podnośnej akustycznej, która następnie moduluje nadajnik. Metoda ta jest stosowana także i w innych rodzajach emisji stosowanych w ł±cznościach amatorskich: pakiet-radio, faksymile, SSTV, PSK31, Pactor itd. W dwóch ostatnich emisjach podnośna jest wprawdzie kluczowana fazowo, a nie częstotliwościowo ale zasada kluczowania podnośnej jest w dalszym ci±gu aktualna.
Podnośna jest generowana i kluczowana w modemie lub przez program korzystaj±cy z płytki dźwiękowej jak to ma miejsce np. w MMTTY. Jest ona następnie doprowadzona do gniazda mikrofonowego radiostacji lub do gniazda danych, o ile radiostacja jest w nie wyposażona. Podnośna akustyczna może modulować zarówno nadajniki SSB jak i FM.
    FSK oznacza bezpośrednie kluczowanie częstotliwości nośnej przez sygnał cyfrowy, bez pośrednictwa podnośnej. Jest ona stosowana nie tylko w emisji RTTY ale również w emisji pakiet-radio przy większych szybkościach transmisji (od 9600 bit/s wzwyż). Radiostacja musi być wyposażona w modulator oddziaływuj±cy bezpośrednio na generator nośnej i oddzielne gniazdo wejściowe, tak aby sygnał kluczuj±cy omijał tor modulatora fonii i zawarte w nim filtry ograniczaj±ce pasmo przenoszenia.
    W przypadku nadawnia sygnału RTTY przez nadajniki jednowstęgowe widmo sygnału w obu przypadkach jest podobne (pod warunkiem dostatecznego wytłumienia nośnej) i strona przyciwna nie może odróżnić obydwu sposobów kluczowania. Wybór sposobu zależny jest od operatora stacji, chyba, że radiostacja nie jest wyposażona w modulator FSK.
    AFSK jest sposobem stosunkowo prostym, ponieważ wymaga jedynie poł±czenia wyjścia akustycznego komputera z gniazdem mikrofonowym radiostacji (przez dzielnik napięcia). Częstotliwość nadawania jest wybierana przez program w granicach pasma przenoszenia odbiornika bez konieczności sterowania radiostacji poprzez oddzielne zł±cze.
    W przypadku stosowania FSK wykorzystywany jest modulator wbudowany do radiostacji. Odstęp częstotliwości i amplituda s± ustawione w modulatorze. Częstotliwość nadawania jest wybierana przez operatora (wskazania na radiostacji odpowiadaj± najczęściej sygnałowi mark) i wybierana jest automatycznie wstęga dolna (LSB). Automatyczna regulacja częstotliwości MMTTY oddziaływuje jedynie na częstotliwość odbioru.

13.2. Podsumowanie dla AFSK

    Korzystaj±c z kluczowania AFSK możemy:
- poł±czyć wyjście akustyczne komputera z gniazdem mikrofonowym radiostacji lub z dodatkowym gniazdem fonicznym na tylnej ściance radiostacji.
- pozwolić ARCz programu na śledzenie sygnału korespondenta.
- dopasować odstęp mark i space do używanego przez korespondenta.
- korzystać z tego samego kabla ł±cz±cego komputer z radiostacj± dla różnych emisji cyfrowych.
- korzystać z taich samych konfiguracji dla innych rodzajów emisji np. PSK31.
- odwrócić położenie sygnałów dla pracy z górn± wstęg±.

13.3. Podsumowanie dla FSK

    Dla FSK zauważmy, że:
- nie musimy obawiać się przemodulowania nadajnika i wobec tego tłumik napięciowy staje się zbędny.
- radiostacja wyposażona w modulator FSK może mieć także specjalne filtry p.cz. dla emisji RTTY.
- odczyt częstotliwości na skali odpowiada bezpośrednio położeniu syganłu mark.
- oddzielny tor modulatora radiostacji pozwala na pozostawienie podł±czonego do niej mikrofonu, ponieważ jest on odł±czony wewn±trz.

13.4. Konfiguracja dla AFSK

    Po podł±czeniu komputera do radiostacji należy w karcie konfiguracyjnej "Różne" ("Misc") wybrać rodzaj wyjścia (możliwości "Sound" lub "Sound+TxD" jak to opisano poprzednio). W przypadku korzystania tylko z AFSK właściwym wyborem jest poz. 1, ponieważ w drugim przypadku MMTTY podaje sygnał wyjściowy dodatkowo na zł±cze szeregowe, co może spowodować ew. konflikty z innymi programami lub urz±dzeniami, jeżeli korzystaj± one ze zł±cza szeregowego. Zł±cze szeregowe może być używane do przeł±czania N-O, jak to omówiono poprzednio.

Konfiguracja dla AFSK



13.5. Konfiguracja dla FSK

    Po skonfigurowaniu modemu (płytki dźwiękowej) dla FSK należy wybrać w konfiguracji (karta "TX") zł±cze szeregowe i poł±czyć je z gniazdem FSK radiostacji. Na karcie "Różne" ("Misc") należy wybrać rodzaj wyjścia ("Sound+COM-TxD" lub "COM-TxD"). W przypadku korzystania tylko z FSK, a nie wymiennie z AFSK, należy wybrać drug± możliwość. Ustawień w karcie "TX", a zwłaszcza wyboru zł±cza szeregowego należy dokonać przed przejściem na kartę "Różne".

Konfiguracja dla FSK


    Wybór alternatywy pierwszej powoduje, że sygnał RTTY pojawia się także na wyjściu akustycznym i może być słyszany przez głośniki, ale może to być nuż±ce.
    Operator może także korzystać ze zł±cza USB zamiast szeregowego. Należy nacisn±ć w konfiguracji przycisk "USB". Użytkownik może wówczas dodatkowo wybrać jeden z następuj±cych trybów pracy:
- Normal -- zwykły.
- Polling -- transmisja bez korzystania z mechanizmów nadawczych systemu Windows.
- Limiting speed -- ograniczenie efektywnej szybkości nadawania aby unikn±ć wypełnienia bufora znakami jałowymi (wypełniaczami).
- Polling and limiting speed -- oba powyższe.

    Zachęca się użytkowników programu do poeksperymentowania z powyższymi możliwościami rozpoczynaj±c od pierwszej z nich. Meldunek "Cannot Open Com Port" ("Nie mogę otworzyć zł±cza") oznacza, że zł±cze nie może pracować w trybie 5-bitowym z wymagan± szybkości± i nie może być użyte do transmisji FSK. Zalecany w poprzednich rozdziałach konwerter z USB na zł±cze szeregowe może być użyty jedynie do sterowania nadajnikiem, ale nie może być stosowany do modulacji FSK ponieważ MMTTY ustawia w tym przypadku szybkość transmisji 9600 bit/s zamiast 45,45 bit/s.

    W celu precyzyjnego dostrojenia się do korespondenta należy wył±czyć ARCz ("AFC"), przywrócić domyślne ustawienia za pomoc± przycisku "HAM" i dostroić radiostację ręcznie na zero dudnień.
    Odstęp mark i space może być wprawdzie dobierany automatycznie ale odstęp w transmisji jest zależny od ustawień w radiostacji i nie może być zmieniony przez program.
    Filtry nadawcze pasmowy ("Tx BPF") i dolnoprzepustowy ("Tx LPF") s± zbędne w trybie FSK i powinny być wył±czone na karcie "TX". Pola "BPF" i "LPF" znajduj± się w grupie "TX BPF/TX LPF" u dołu karty. Wył±czenie filtrów zmniejsza obci±żenie komputera.

Filtry nadawcze


    Przycisk odwracaj±cy położenie tonów mark i space ma w trybie FSK wływ tylko na tor odbiorczy. Położenie tonów w torze nadawczym pozostaje stałe i zależy od ustawień w radiostacji.
    MMTTY nadaje na zakończenie znaku 1,5 bitu stopu.



Wydanie z dn. 14.02.2001.

© Prawa autorskie Krzysztof D±browski, OE1KDA.